พระยาอรรถกระวีสุนทร คุณหญิงหลงฯ 2 ผู้ให้กำเนิด ม.อ.หาดใหญ่

การกำเนิดเกิดขึ้นของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เกิดตามนโยบายการขยายการศึกษาระดับมหาวิทยาลัยสู่ส่วนภูมิภาค โดยแรกเริ่มเดิมทีใช้ชื่อว่ามหาวิทยาลัยภาคใต้ ตั้งที่ตำบลรูสะมิแล อำเภอเมืองปัตตานี ต่อมาได้รับพระราชทานนามว่า "มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์" (PRINCE OF SONGKLA UNIVERSITY) ตามพระนาม ฐานันดรศักดิ์สมเด็จพระบรมราชชนกเจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช กรมหลวงสงขลานครินทร์ ใช้อักษรย่อ ม.อ. ตามพระปรมาภิไธยย่อของพระองค์ โดยวันที่12 มีนาคม พ.ศ. 2511 ได้มีพระบรมราชโองการประกาศใช้ พระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และกำหนดให้วันที่ 13 มีนาคมเป็นวันสถาปนามหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัสงขลานครินทร์

สำหรับมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ หรือชื่อเดิมศูนย์อรรถกระวีสุนทร เกิดขึ้นในปี 2511 โดยพระยาอรรถกระวีสุนทร และคุณหญิงหลง อรรถกระวีสุนทร ผู้ทูลเกล้าฯ ถวายที่ดินที่ตำบลคอหงษ์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา จำนวน 690 ไร่ แด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เพื่อเป็นสถานที่สร้างมหาวิทยาลัยภาคใต้ ซึ่งก็คือ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ ในปัจจุบัน และต่อมาคณะผู้จัดการมรดกได้มอบที่ดินเพิ่มเติมอีกประมาณ 90 ไร่ รวมเป็นจำนวนเกือบ 800 ไร่  

มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้จัดสร้างศูนย์ทรัพยากรการเรียนรู้ คุณหญิงหลง อรรถกระวีสุนทร และจัดทำหอประวัติตระกูลอรรถกระวีสุนทร พร้อมกันนี้ทายาทคุณหญิง ได้รับมอบรูปปั้นครึ่งตัวขนาดเท่าตัวจริงของพระยาอรรถกระวีสุนทร และคุณหญิงหลงฯ เพื่อนำมาประดิษฐานไว้ที่หน้าอาคารศูนย์ทรัพยากรการเรียนรู้ ซึ่งได้รับการตั้งชื่อตามนามของทั้งสองท่านเพื่อเป็นการสำนึกในพระคุณและเป็นกิจกรรมหนึ่งในโอกาสที่มหาวิทยาลัยจะมีอายุครบ 40 ปี ในปี 2550 โดยมีพิธีประดิษฐานรูปปั้นเมื่อวันที่ 25 สิงหาคม 2551

ปัจจุบันอาคารแห่งนี้เป็นศูนย์รวมทรัพยากรทางการเรียนรู้ที่สำคัญสำหรับนักศึกษา ม.อ.และบุคคลทั่วไป รวมถึงเป็นสิ่งสำคัญให้ทุกคนได้รำลึกถึงพระคุณของท่านทั้ง 2 ซึ่งเป็นผู้ให้กำเนิด ม.อ.หาดใหญ่ อย่างแท้จริง

ความสวยงามของ ม.อ.และเมืองหาดใหญ่ มองลงมาจากชั้น 14 อาคารคุณหญิงหลงฯ